L’otru día asoleyó un artículu Vicente García Oliva quexándose de la falta de compromisu del asturianimu pa colos actos entamaos dende L’Arribada, una quexa mui na llinia d’otra un poco anterior que s’asoleyare nel blogue Fueya en blanco. Dambos falen d’esa falta de compromisu personal de la xente qu’engrosa les files del denomáu asturianismu cultural. Intentemos dir a la gueta de delles razones que puean ser el xerme d’esti cáncanu que percuerre al asturianismu en xeneral.
Primero de too voi esclariar que voi falar del asturianismu en xeneral, entendiéndolu como un tou inxebrable, ello ye, como un movimientu con delles pates ente les que la cultural ye una d’elles. Y voi facelo asina d’un llau porque ye como yo entiendo al asturianismu y d’otru llau porque na realidá tampoco s’estremen sustancialmente en nome y apellíos l’asturianismu cultural d’otru tipu d’asturianismu (¿social y/o políticu?).
Ta claro que tamos viviendo un parón xeneralizáu del movimientu carauterizáu pola falta d’actividá de les organizaciones, instituciones y persones del asturianismu en xeneral. Esto ye inñegable y ye asoleyao por unos y otros, el problema real ta en que nun mos aparamos realmente a pensar por mor de qué ye esti baxón d’actividá.
Primeramente, nos caberos cuatro~cinco años el movimientu de vindicación llingüística foi morriendo a dulces nun sabemos mui bien por qué, quedando como úniques actividaes reivindicatives la tradicional manifestación del Día de les Llestres y el Conciertu pola Oficiliadá. Esto tien unes repercusiones nel movimientu tremendamente preocupantes porque ye esta parte del asturianismu el motor principal de l’actividá, poro, esta posa (¡asperemos que temporal!) induz al movimientu en xeneral una sensación cuasi de galbana entrando nuna espiral na que cada vuelta se fai menos y mos movemos menos.
Esto, per se, podría ser una razón abonda pa desplicar por qué nun hai cuasi participantes nes actividaes de L’Arribada, ente otros actos entamaos dende l’asturianismu. Ye cierto qu’una bona argumentación o un bon analís de la situación nun pue quedar nesta primaria llectura de la realidá, pero pal casu que mos convién abasta esto, lo demás sedría pa un analís más fonderu de les causes xenerales de tol asturianismu y equí, agora, preténdese tocar un tema perconcretu como ye l’actividá lliteraria.
D’otru llau, tenemos la propia lliteratura asturiana. Tenemos que facer una llectura de la producción, espardimientu y receición d’esa lliteratura que seya quien a amosamos la verdadera realidá de les nueses lletres dende un puntu de vista social y comercial. Pa ello, voi intentar facer un esbozu d’esa realidá.
Miremos primeramente l’actividá editorial en llingua asturiana. De primeres, lo que surde ensin afondar muncho nello ye’l tema de les subvenciones: práuticamente, por nun dicir la totalidá, de l’actividá editorial n’asturianu ye gracies a les subvenciones que se dan. Nenguna editorial llancia un llibru al mercáu ensin qu’heba detrás un encontu económicu de l’alministración y, al empar, práuticamente nengún escritor (consolidáu o novel) s’atreve a proponer a nenguna editorial (especializada n’asturianu o non) espublizar un llibru ensin que pel mediu tercie de dalgún xeitu l’alministración asturiana (al traviés de concursos, premios y/o subvenciones).
Otramiente, la propia actividá lliteraria ye bastante probetaya n’aspiraciones. La mayoría de lo que s’asoleya ye poesía de non mui bona calidá (sacantes delles esceiciones, claro ta). Talo paez que’l pruyimientu ye sacar dalgo pa poder presentalo y algamar una subvención. La realidá ye que la poesía ye’l xéneru lliterariu que menos públicu tien (la bona poesía ye una llectura que supón un esfuerciu inteleutual considerable y que ta abierta a delles llectures y interpretaciones). D’esti mou, resclampla asina la falta d’escritos y obres narratives (cuentos y noveles) que cunten con un públicu muncho mayor.
A lo cabero, el públicu llector d’asturianu ye un públicu principalmente militante que merca’l llibru en cuestión más por compromisu políticu, amistá o militancia cultural que pol valir lliterariu de la obra en si. Poro, asoléyase la gran falta d’un públicu llector n’asturianu; y esto ye inda más preocupante cuando dende nenguna estaya (nin l’asturianismu, nin les editoriales, nin l’alministración) se propunxo enanchar esi públicu y esparder les nueses lletres pente tola sociedá asturiana.
L’actividá editorial aida a esto permuncho: asoléyase un llibru que se venderá principalmente nunos puntos perconcretos del país, que son les editoriales ‘especializaes’ en llingua asturiana; pa más inri estes editoriales, como yá dixir enriba, nun arriesguen perres al tar subvencionao polo qu’espluciben un númberu d’exemplares perpequeñu, cosa que torgar, por exemplu, qu’heba un exemplar en cada biblioteca d’Asturies; pa lo último tenemos la falta de continuidá nes espublizaciones, ello ye, que cuasi nunca hai una segunda edición del testu. Y hai una cosa que ta perclara ensin exemplares nun hai espardimientu posible de nenguna lliteratura.
Necesitamos, poro, un cambéu de mentalidá en tol asturianismu que mos faiga arreblagar perriba d’estes zunes; y pa ello, fai falta un compromisu personal firme qu’afite un compromisu coleutivu que ponga igua a esta murnia realidá. Con toos estos pequeños apuntes quiero amosar que’l problema principal ye coleutivu, porque si nun hai un cambéu xeneralizáu cualquier pasu quedará solu y cayerá. Poro, nun ye tanto falta de compromisu personal (que tamién) como necesidá d’un cambéu conxutu de mentalidá de tol movimientu.
República Asturiana 